Od wielu lat zajmuję się problematyką praw człowieka, co było związane z moją pracą w Europejskim Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu. Obecnie moja specjalizacja zawodowa to sporządzanie skarg do Trybunału i prowadzenie postępowań już wszczętych przez samych skarżących.

Postępowanie przed Trybunałem Praw Człowieka ma charakter szczególny, z uwagi, iż toczy się przed organem międzynarodowym kontrolującym działania i zaniechania organów państwowych.

Na etapie tzw. komunikacji sprawy Rządowi niezbędna jest pomoc prawnika. Wówczas postępowanie toczy się w jednym z oficjalnych języków Trybunału oraz niezbędna jest znajomość samego orzecznictwa Trybunału. Trybunał nie wyznacza prawnika. Skarżący zawsze sam musi wybrać swojego reprezentanta.

Przed wniesieniem skargi należy jednak zapoznać się ze szczegółowymi warunkami wniesienia skargi. 90% skarg wnoszonych do Trybunału nie spełnia bowiem kryterium dopuszczalności. Często skarżący uważają, że Trybunał jest zawsze instancją odwoławczą od wydanych w Polsce wyroków, co nie jest prawdą. Aby skutecznie wnieść skargę trzeba udowodnić, iż prawa wskazane w Konwencji zostały naruszone lub państwo nie wypełnia swoich obowiązków. Skuteczna skarga prowadzi do wyroku, w którym Trybunał wskazuje szczegółowo na czym polegało naruszenie, często zasądza z tego tytułu zadośćuczynienie za doznaną krzywdę skarżącemu. Niektóre wyroki prowadzą też do zmiany obowiązującego prawa lub praktyki.

Należy pamiętać, iż jednym z kryteriów dopuszczalności skargi jest wykorzystanie dostępnych efektywnych środków krajowych. Nie jest to reguła bezwzględna. Jednak z racji, że mechanizm Konwencji ma charakter subsydialny, przed wniesieniem skargi należy spróbować dokonać naprawienia naruszenia w kraju. Także należy pamiętać, iż reguła wyczerpania środków dotyczy podnoszenia zarzutów. Nie można skutecznie podnieść zarzutu w skardze, jeżeli nie podnosiło się go w trakcie postępowania krajowego.

Skarga do Trybunału daje skarżącemu wyjątkową możliwość przyznania racji przez międzynarodowy organ, zanim jednak skieruje się skargę należy sprawdzić wszystkie wymogi formalne i im sprostać aby skarga nie została uznana za niedopuszczalną.